Jak możesz zmienić świat i czy to ma sens? Sekrety najszczęśliwszych państw na świecie

Jeśli chcesz zmienić świat, zacznij od siebie, mówią. 
Tylko to często walka Don Kichota z wiatrakami. Środki niewspółmierne do obranych celów. Nieuzasadnione cierpienie. Groteska bohaterstwa. A przecież na koniec dnia liczy się skuteczność. Zatem, jak zmieniać świat? Za pierwszym stoikiem RP Piotrem Stankiewiczem powiem: chcesz zmieniać świat? ZACZNIJ OD ŚWIATA! 

Zanim jednak dam Wam prostą receptę na to jak bardziej (I SKUTECZNIEJ!) zaangażować się w życie społeczne trochę statystyk i naukowych dowodów na to, że zmienianie świata każdemu z nas się po prostu OPŁACA!

SKĄD SIĘ BIERZE BIERNOŚĆ SPOŁECZNA?

Polska i zaufanie społeczne – te dwa słowa od wielu lat nie idą ze sobą w parze. Potwierdzają to badania przeprowadzane co 2 lata przez CBOS – 76% Polaków co do zasady uważa, że w stosunkach z innymi trzeba być bardzo ostrożnym. Co przerażające, relatywnie dużym poziomem nieufności wykazują się osoby najmłodsze, czyli w wieku 18 – 24 lata (sic!). Niewiele lepiej kształtuje się nasze podejście do relacji w biznesie. Pogląd, że “zaufanie do partnerów w interesach na ogół źle się kończy” – podziela 41% przedsiębiorców.

Jak nie ufają Polacy? Zbiorowo. Niewielkie dodatnie różnice wykazują w tym względzie jedynie osoby z największych miast, absolwenci szkół wyższych, kadra kierownicza i specjaliści z wyższym wykształceniem, a także osoby aktywnie biorące udział w praktykach religijnych. Nie bez znaczenia są też tu dochody – im lepiej zarabiamy, tym bardziej ufamy innym. Najbardziej ufne osoby w naszym kraju to te pomiędzy 35, a 54 rokiem życia.

Gdy myślimy o organizacjach pożytku publicznego to jako pierwsze do głowy przychodzi nam WOŚP (84%), a po nim cenimy działalność Caritas (78%) i PCK (77%). Wśród instytucji publicznych największym wskaźnikiem zaufania może pochwalić się wojsko (83% badanych). Naprawdę nisko wypada tu prezydent (58%), rząd (46%) czy Trybunał Konstytucyjny (40%)¹ .

Ale co brak zaufania ma do bierności społecznej?

Gdy nie ufamy sobie nawzajem ani instytucjom publicznym, jest mała szansa na to, że zechcemy zaangażować się w jakiekolwiek działania – czy to w skali lokalnej czy w ramach jakiejś instytucji.

Jak wskazuje dr. Jakub Sawulski, autor książki “Pokolenie ‘89 – młodzi o polskiej transformacji” – osoby młode “w organizacjach pozarządowych i politycznych stanowią bardzo mały odsetek w porównaniu do innych państw. Jedna niemiecka młodzieżówka partyjna posiada więcej członków (ponad 100 tys.) niż chyba wszystkie polskie partie polityczne razem wzięte”².

“Młodzi w organizacjach pozarządowych
i politycznych stanowią bardzo mały odsetek w porównaniu do innych państw. Jedna niemiecka młodzieżówka partyjna posiada więcej członków (ponad 100 tys.) niż chyba wszystkie polskie partie polityczne razem wzięte.”

Zaangażowanie społeczne, nawet te nie do końca polityczne kojarzy się
w Polsce źle i w większości (może pomijając WOŚP), ma bardzo zły PR.

Ale jaki ma mieć, jeśli taka działalność ma negatywne konotacje, bo przecież “na pewno ktoś ma z tego dodatkowe korzyści”, albo “chce mnie oszukać”.
I chyba świetnie ten cały wywód podsumowuje infografika, którą stworzyłam na potrzeby tego wpisu:

I te mechanizmy działają jak perpetuum mobile. Trudno oddzielić jeden od drugiego, a jeden aspekt nakręca drugi. I tak dalej i tak dalej. Czy da się z tego błędnego koła wyjść? 

SPOŁECZEŃSTWO ZAANGAŻOWANE = SPOŁECZEŃSTWO SZCZĘŚLIWE?

Co jest zatem magicznym vademecum na obecny stan rzeczy?

Od dawna przyglądam się raportowi dotyczącego najszczęśliwszych krajów świata ³ .
I niezmiennie są to kraje nordyckie. W tym roku autorzy raportu postanowili pochylić się nad tym, co wyróżnia Danię, Islandię, Finlandię, Norwegię i Szwecję, że nigdy nie schodzą niżej niż top 10. 

Wg badań, na których opiera się raport WHR, Istnieje 5 filarów szczęśliwego narodu.

Wolność do podejmowania życiowych wyborów

Badania przeprowadzone w ramach raportu wskazują, że poziom wolności i indywidualności wśród 63 badanych krajów był ważniejszym czynnikiem w kwestii życiowej satysfakcji niż ogólny stan zdrowia społeczeństwa. Wyniki światowych badań wartości (czyli tego, co jest dla ludzi ważne w życiu) wskazują, że większe poczucie wolności w latach 1981 do 2007 zwiększało poziom zadowolenia z życia do 30%.

Jakość instytucji państwowych

W przypadku jakości instytucji państwowych, państwom nordyckim w tej kwestii towarzyszą Nowa Zelandia i Szwajcaria. Mówiąc o jakości tych instytucji rozpatrujemy dwie grupy zmiennych: jakość demokracji oraz jakość sprawowania obowiązków. Pierwsza dotyczy dostępu do władzy: wolność wyboru, wolność wypowiedzi, zrzeszania się i stabilność polityczna. Druga grupa natomiast dotyczy takich cech jak praworządność, stopień korupcji, skuteczność rządu i jakość wprowadzanych regulacji.

Zaufanie społeczne i homogeniczność (spójność) społeczeństwa

Zaufanie społeczne jest prawdopodobnie najsilniej skorelowanym czynnikiem związanym z satysfakcją życiową. Czynnik ten jest tak istotny, że wpływa nawet na PKB per capita.
Wyższy poziom zaufania społecznego sprawia, że społeczeństwo jest bardziej odporne na kryzysy wewnętrzne. Jakie są sposoby mierzenia zaufania? Są dwie najpopularniejsze opcje: pytanie ogólne o zaufanie do obcych ludzi lub sprawdzenie czy ludzie wierzą w oddanie zagubionego portfela.
Natomiast spójnością społeczną wg Delheya and Dragolova określa się stan, w którym dane społeczeństwo ma poczucie wspólnoty z innymi ludźmi, posiada dobre relacje społeczne, a także skupia się na wspólnym dobru.

Niskie nierówności płacowe

Ten aspekt nie będzie przeze mnie omawiany dość szeroko. Raport wspomina o nim jako o jednym z filarów nordyckiego szczęścia, nie ma jednak 100% dowodów na to, że występowanie lub brak nierówności płacowych wpływa bezpośrednio na satysfakcję życia. Należy połączyć go z faktem wysokiego zaufania, rozwiniętej demokracji i homogeniczności społeczeństwa. W przypadku, gdy brakuje zaufania i spójności szanse na duże dysproporcje płacowe znacząco rosną.

Bezpieczeństwo socjalne zapewnione przez państwo

Państwa nordyckie słyną z wysokiego poziomu świadczeń społecznych. Zasiłki dla bezrobotnych, wysokie emerytury, świadczenia dla chorych i bezrobotnych sprawiają, że wzrasta poziom bezpieczeństwa. A wyższy poziom bezpieczeństwa to niższy poziom strachu – naturalnym więc jest wzrost życiowej satysfakcji.

Podatki w Skandynawii są progresywne – oznacza to, że przeciętny Johansen płaci dość niskie podatki, za to przedsiębiorcy i duże firmy, których dochód jest wyższy – większe. Takie rozwiązanie pozwala redukować powstające nierówności społeczne, nierówności edukacyjne i bezrobocie. Państwo może pozwolić sobie na wysoki poziom edukacji, transportu publicznego czy opieki zdrowotnej. Rynek pracy jest regulowany – rzadko więc zdarza się nadmierne wykorzystywanie pracowników. Wszystko to sprawia, że człowiek nie musi martwić się o swój dobrobyt.

Podsumowując, rolą państwa powinna być budowa społeczeństwa, które będzie sobie ufać i dążyć do wspólnego celu. W przypadku jego podzielenia, trudno zapewnić wszystkim dobra publiczne, które spełniałyby potrzeby większości społeczeństwa. Gdy jesteśmy podzieleni niechętnie też wspieramy się nawzajem i nasza chęć do zaangażowania się maleje. Trudno wypracować również wsparcie w wprowadzaniu świadczeń socjalnych, gdyż każda z grup interesu obawia się o to, czy nie stanie się „ofiarą Janosika”. Gdy ludzie troszczą się o siebie nawzajem i ufają sobie, daje to silną podstawę do budowania poparcia społecznego dla różnych grup społecznych i tworzenia adekwatnych programów socjalnych.

Oczywiście to, jak dane społeczeństwo dojdzie do tego stanu jest już kwestią indywidualną. Każdy naród to inna historia i kultura i nie wszystkie rozwiązania będą działać tak samo.
 Cytując słowa Thomasa Jeffersona:

„Troska o ludzkie życie i szczęście, a nie ich niszczenie, jest pierwszym i jedynym uprawnionym celem dobrego rządu”.

Uffff, no dobrze! To tyle z teorii.
Zastanawiasz się pewnie teraz, że co Ty w sumie możesz w związku z tymi wielkimi czynnikami zrobić?
Ano możesz, się ZAANGAŻOWAĆ.
I nie tylko w swoim domu, będąc miłym dla rodziny i segregując śmieci.
Autentycznie możesz zacząć zmienianie świata od… świata
(Jeśli ciekawi Cię ta koncepcja bardziej to odsyłam ze szczegółami na blog Piotra.)

KILKA RAD DLA ŚWIATOZMIENIACZA

Nie działaj w pojedynkę.

To nie jest tak, że działania jednostki nie mają znaczenia i nie warto ich podejmować. Super, że ludzie tworzą biznesy związane z poprawą świata np. materiałowe woreczki. Ale, to trochę porywanie się z motyką na słońce, dopóki w UE czy Polsce nadal jest zgoda na to, by używać bezkarnie plastikowych torebek i opakowań.

Sprzątanie samemu śmieci w lasach? Szlachetne. Sama tak robiłam i pewnie nadalbędę robić. Ale dopóki nie dołączę do większej akcji i nie sprawię, że pół miasta podniesie śmiecia ze mną nie zmieni się mentalność.

Dużo skuteczniej byłoby pochylić się nad rozwiązaniem jak identyfikować i przyłapywać na gorącym uczynku osoby, które wywożą odpadki i stare sprzęty do lasu. A gdy dobry pomysł się znajdzie – zgłosić to rozwiązanie i lobbować o jego wdrożenie. Wtedy może akcje sprzątania w ogóle nie byłby potrzebne.

Wspieraj lokalne akcje.

Nie możesz wziąć w niej aktywnie udziału? Promuj! Akcja się udała? Doceń! Napisz post na FB albo chociaż pochwal organizatora. Niech wie, że jej/jego działania są potrzebne. Choć najlepsze będzie oczywiście wsparcie przez aktywne uczestnictwo 😊

Wspieraj to, co dla Ciebie ważne. Ale rób to skutecznie.

To rozwinięcie tego, co napisałam wyżej. Nie zmienisz całego świata, ale jest duża szansa na to, że zmienisz ten kawałek poletka, na którym trochę się znasz (albo przynajmniej Ci zależy).
Kocham podróże i otaczający nas świat. Mimo, że sporo życia spędziłam w betonie jakim są duże miasta, to będąc w naturze dostaję drugie życie.
Nie godzę się na to, by bioróżnorodność i cenne przyrodniczo miejsca tracić bezpowrotnie. Nie założę w tej chwili fundacji (choć, pewnego dnia, kto wie co mi strzeli do głowy?), ani na razie nie dołączę do żadnej z nich. Nie mam pewnie wystarczającej wiedzy w temacie ekologii, ale zawsze mogę znaleźć kogoś kto się na tym zna. Organizację czy fundację, która wie lepiej ode mnie jakie kroki podjąć, by zmienić prawo na korzyść sprawy, która mnie naprawdę obchodzi. I wspierać – swoim podpisem, wyrażeniem opinii, zachęcaniem innych do wsparcia. Nie, nie zachęcam Cię do posiadania opinii w każdym temacie. To niemożliwe znać się na wszystkim i wszystkiemu poświęcać uwagę. Ale celowo otocz się dzisiaj ludźmi, którzy się znają na swojej robocie i wspieraj ich inicjatywy! 

Wybieraj skuteczność i efekt skali

W morzu opcji tego, jakie akcje możemy wesprzeć, łatwo się pogubić. Nie neguję małych działań, jednak pisząc ten post kierowała mną zasada: chcesz zmienić świat? Zacznij od świata!
Jeśli masz tylko 5 minut dziennie na to by zrobić coś dobrego i z dwóch podanych tutaj przykładów jesteś w stanie zrobić tylko jedną rzecz:

a) wzięcie własnej torby na zakupy do sklepu,

b) albo podpisanie się pod inicjatywą ustawodawczą, która zakazuje używania jednorazowych torebek – wybierz to drugie.

Oba czyny są chwalebne i potrzebne, ale w drugim przypadku jako jednostka masz realnie większą szansę na przyczynienie się do trwałej zmiany.

A teraz pora na najpraktyczniejszą część. Pod spodem garść linków, którą mam nadzieję sukcesywnie powiększać z Twoją pomocą. Po wejściu na stronę prawdopodobnie zostaniesz bezpośrednio przeniesiony do konkretnej petycji lub wsparcia w inny sposób. Linki podzielone wg kategorii.

KONKRETNE PRZYKŁADY, CO MOŻESZ ZROBIĆ:

PRZYRODA I EKOLOGIA:

Viva! Akcja dla zwierząt

Fundacja, której nie trzeba specjalnie przedstawiać – działa na rzecz praw zwierząt w Polsce, głównie legislacyjnie. Obecnie można przyłączyć się do wielu akcji, m.in. petycje w sprawie zakazu uboju koni, głośny zakaz chowu zwierząt na futra czy wprowadzenie zakazu zwierząt w cyrku. Wszystkie akcje i linki do kampanii możecie sprawdzić na stronie fundacji.

Fundacja dla Biebrzy

W chwili obecnej Fundacja walczy o inny przebieg budowanej Via Carpatii, która wg projektantów drogi ma przebiegać przez Biebrzański Park Narodowy, zaburzając funkcjonowanie tego ekosystemu bezpowrotnie.
Żeby pomóc należy wysłać wypełniony wg wskazówek Fundacji formularz dostępny pod tym linkiem.
Opinie można wysyłać do 4 grudnia, każdy głos się liczy!

Książka za worek śmieci

Akcja zainicjowana przez podróżniczkę Annę Jaklewicz, która od marca 2019 zachęca ludzi do wspólnego zbierania śmieci. Akcje były organizowane w wielu miastach Polski, a do wspólnego sprzątania dołączyło ponad 1000 osób. Zarejestrowani uczestnicy otrzymują w podzięce książki. Inicjatywa otrzymała nagrodę TRAVELERa w kategorii: Społeczna Inicjatywa.

Fundacja Otwarte Klatki

Jeśli bliski Ci jest los zwierząt warto zainteresować się działalnością Fundacji Otwarte Klatki, która aktywnie walczy o prawa zwierząt hodowlanych w Polsce.

Budżet obywatelski

Budżet obywatelski to jedna z przyjemniejszych form wykonywania władzy przez społeczeństwo. Zarówno zgłaszanie swoich pomysłów jak i oddawanie głosów powinno wejść nam w krew, bo są to pieniądze na usprawnienia społeczne, które w zasadzie leżą na ulicy. Wiele miast tegoroczne rozdanie w ramach budżetu już miało, ale np. moje nowe miejsce do życia, czyli Łódź niedawno zaczęło głosowanie.

Głosować można tutaj:
ŁÓDŹ – do 30 listopada
POZNAŃ – do 20 listopada
Szczególy jak można głosować w Poznaniu świetnie zostały zaprezentowane w tym filmie.

Wiecie, czy są miasta, w których nadal trwa głosowanie na budżet? Chętnie dorzucę je do wpisu.

NaprawmyTo.pl

Przekrzywiony słup, zniszczona ławka, dziura na drodze. Wkurza, prawda? Pewnie bez wielkiej biurokracji niewiele można z tym fantem zrobić? Nic bardziej mylnego!
Dzięki stronie naprawmyto.pl 30 miast w Polsce usprawniło komunikację z mieszkańcami w celu poprawiania miejskiej infrastruktury szybko i bezproblemowo. Nie trzeba już pism, pieczątek i wizyt w urzędach. Wystarczy wybrać swoje miasto w systemie i na mapie wskazać rodzaj usterki, którą miasto powinno się zająć.
To, że rozwiązanie działa przekonali się m.in. mieszkańcy Katowic, którzy tylko w rok zgłosili do naprawy 8 tysięcy spraw, z czego ponad 4,5 zostało już rozwiązanych.

Rekordzistą w zgłaszaniu problemów jest Marcin Zawadzki – aktywista z jednego z katowickich osiedli, który do systemu wprowadził ich ponad 750 ⁴ .

Sprawdź czy NaprawmyTo działa w Twoim mieście, a jeśli nie – może to świetny moment by zaproponować rozwiązanie lokalnym władzom?

Hejtstop

Dobro i zło mają początek w tym samym – myśli. Myśl natomiast zamienia się w słowo, a słowo –   w czyn. Trudno o atmosferę zaufania w świecie, gdzie ludzie mogą bezkarnie nadużywać swojej wolności i obrażać innych. Warto takie zachowania piętnować. Widzisz hejt? Reaguj! Zgłoś hejta na stronie Hejstop.

1% dla organizacji pożytku publicznego

Banalna sprawa, a wciąż wielu z nas o tym zapomina. Zarabiasz? Odprowadzasz podatki? Podczas składania PITa nie zapomnij uwzględnić 1% dla organizacji, której działania są dla siebie ważne. W tym roku była to rekordowa liczba 14,1 mln osób, a suma przekazanych pieniędzy wyższa o 25 mln złotych niż w roku ubiegłym ⁵ .

Inwestuj w startupy społeczne

Są firmy, które zmieniają nasz świat na dużą skalę. Warto wspierać inicjatywy, które ułatwiają i ulepszają nam życie. Choćby platfmorma migam, która zapewnia obsługę klienta osób głuchych i świadczy swoje usługi dla największych firm jak PKO, Samsung czy ING. Albo Syntoil, który skutecznie poddaje recyklingowi stare opony i gumowe odpady.
Nie jestem doradcą giełdowym i nie udzielam w tej chwili porady inwestycyjnej. Uważam jednak, że trzeba wspierać to, w co się wierzy. A jeśli dana firma osiągnie sukces – to my razem z nią ;)

Masz więcej pomysłów na zmienianie świata? Daj znać w komentarzu lub social mediach. Będę wdzięczna za Twój głos.

1. Komunikat CBOS Nr 43/2020 – Zaufanie Społeczne
2. Rozmowa z dr. Jakubem Sawulskim – Bartosz Brzycki, Pokolenie 30-latków: kredyty, brak mieszkań, śmieciówki
   i przepracowanie
3. World Happiness Record
4. Naprawmy to. W Katowicach serwis do zgłaszania przez mieszkańców usterek i rzeczy do naprawienia bije rekordy popularności – Serwis Samorządowy PAP
5. Rekordowa suma 1 proc. podatku z PIT dla OPP